Navigatietips:
© Jacques van der Meer, Tilburg, augustus 1998.
Apologetiek... wat is dat?
Apologetiek betekent eenvoudig weg: een verdediging geven van...... Wanneer iemand voor een rechtbank moet verschijnen, wordt deze gevraagd een verdediging te geven voor datgene waar hij verantwoordelijk voor gesteld is. Zo kan de rechter de verdachte vragen, of hij redenen heeft voor het ten tonele brengen van zijn gedrag, of om zijn onderliggende redenenen die zijn gedrag bepalen duidelijk te maken. Meestal heeft zo'n verdachte een advocaat, die met allerlei redelijke argumenten de rechter probeert duidelijk te maken wat de motieven van de verdachte waren. Tegelijkertijd probeert de advocaat aan te tonen dat de beschuldigingen ongegrond zijn en in sommige gevallen zelfs tegen de aanklager(s) pleiten. Een van de belangrijkste aannames bij een rechtzaak is, om in een geschil de waarheid boven tafel te krijgen. Over de wijze hoe men die waarheid tracht te vinden komen we later uitgebreid op terug
Wanneer we spreken over christelijke apologetiek, dan spreken we over het verdedigen van datgene wat christelijk is. Christelijk apologetiek is dus niets anders dan het geven van redenen om duidelijk te maken, dat er goede argumenten zijn om aan te nemen dat het christendom waar is. Aan de andere kant is christelijke apologetiek als de advocaat in de rechtzaak, het tracht aan te tonen dat veel beschuldingen tegen de verdachte onjuist zijn. De verdachte is zoals je wel verwacht: het christelijk geloof.
Is apologetiek wel nodig?
Dat het christelijk geloof een advocaat nodig heeft is verre van vanzelfsprekend. Er zijn veel christenen in ons land die dit onnodig vinden, voor die mensen zijn dan ook deze artikelen geschreven. De artikelen op onze web site zijn geschreven om christenen hulp te bieden hun geloof te verdedigen. En in het bijzonder geval van dit specifieke artikel, een verdediging om uberhaupt te kunnen verdedigen. Christenen die menen dat de bijbel genoeg is, en dat God (Heilige Geest)zelf ons precies zal vertellen wat we moeten zeggen op ieder willekeurig moment, moeten deze artikelen zeker lezen. Ik zal mijn best doen, om zo duidelijk mogelijk weer te geven waarom.
Wie de bijbel serieus neemt en wil leven volgens de voorschriften die de bijbel ons leert, kan zo nu en dan wel eens tot de ontdekking komen, dat voorheen onbekende of onbegrijpelijke passages uit de bijbel, plots helder worden. Mij overkomt dit regelmatig en ik ben van mening dat dit niet ongewoon is, zo heb ik althans ervaren. Wanneer ik spreek over apologetiek, krijg ik regelmatig reakties van oprechte christenen die menen dat het zoeken naar redenen voor je geloof, een teken van ongeloof is. Het geloof is bij uitstek wat het woord zegt: geloof. En geloof is nu juist datgene wat je niet kunt bewijzen. Want als je het kunt bewijzen, dan hoef je het niet meer te geloven. Deze eenvoudige redenering is verleidelijk eenvoudig, doch ook verleidelijk onjuist. En er is op dit punt geen betere bewijsvoering tegen een bijbelgetrouw christen om hem te overtuigen, dan de bijbel zelf te laten spreken. Dit doet de bijbel dan ook met enige regelmaat, toegegeven dat wanneer je het jezelf niet bewust bent, je er soms gemakkelijk overheen leest. Het kan zijn dat je het gevoel ervaart, wat aan het begin van deze alinea beschreven staat, plots is het helder en duidelijk.
De Bijbel
Een van de meest duidelijke passages uit de bijbel, die verwijst naar apologetiek is de tekst uit 1 Petrus 3:15. Deze zegt: Wees ten alle tijd bereid verantwoording af te leggen van de hoop die in u is, doch doe dit met zachtmoedigheid en vreze(ontzag). Het woord 'verantwoording', is als de man die voor de rechter staat, en 'de hoop' is het evangelie (het geloof). Petrus geeft ons dus een opdracht, hij zegt niet 'Leg wanneer je dit zelf wilt of wanneer het jezelf het beste uitkomt verantwoording af'. Hij simpelweg zegt 'Wees ten alle tijde bereid'. Dus altijd. Het woord 'verantwoording' is uit het grieks vertaald, wat aangeduid wordt met het woord 'apologia'. Het bovengenoemde woord 'Apologetiek', is dus rechtstreeks afgeleid van dit woord 'apologia'.
Getuigenis en Bewijs
Wanneer we deze tijd voorstellen als de rechtbank, dan is de inbreng van veel christenen als die van de getuigen bij een rechtzaak. Christenen zijn dol op getuigen, getuigen van hun geloof in Christus. Deze getuigenis berust meestal op de ervaring van de persoon. Maar in een rechtzaak is getuigen niet altijd voldoende, vaak wordt er naar meer gezocht. Een advocaat tracht op grond van allerlei middelen tot een overtuigend bewijs te komen dat zijn client onschuldig is, en op grond van allerlei middelen de waarheid aan te tonen van de betreffende kwestie. Het gaat er in de hele kwestie om, dat de rechter overtuigd wordt, of zoals in de angelsaksische landen, de jury. De advocaat zal de losse getuigenissen moeten verbinden aan andere zaken om tot een overtuigend bewijs te komen. De getuige kan zijn verhaal wel doen, maar de aanklager kan best vaak in staat zijn een argument te vinden om de betrouwbaarheid van de getuigenis aan te vallen. De getuige, getuigt van zijn ervaring en interpreteert deze als zijnde zus of zo. De aanklager kan de getuige ter verantwoording roepen, of hij wel eens nagedacht heeft, dat hij het ook anders kan interpreteren. De advocaat zal in dit geval moeten beschrijven, waarom het getuigenis van de getuige goed geïnterpreteerd is, en betrouwbaar kan zijn in zijn zaak om de onschuld van de client aan te tonen. De advocaat zal komen met redelijke argumenten, deze argumenten scheppen als het ware de voorwaarden waardoor een getuigenis als een bewijs beschouwd kan worden. En dit is wat vaak ontbreekt bij christenen. Er wordt veel getuigd, maar naar de voorwaarden wordt weinig gekeken.
Beter begrijpen
Zo spreken velen, over hoe God hun leven veranderd heeft. Maar zo zegt de ongelovige 'Hoe kun je nu veranderd worden, door iets waar we absoluut niet zeker van zijn, dat het überhaupt bestaat?'. Zo kan het nodig zijn, dat voordat je spreekt bepaalde zaken duidelijk maakt. Het is vaak hetzelfde als bij een lezing. In veel gevallen geeft een spreker van te voren aan waarover hij gaat spreken. Hij zegt: 'in deze lezing ga ik vertellen dat....uiteenzetten waarom....?' Het klinkt wat vreemd dat iemand voordat hij met zijn verhaal begint, eigenlijk al verteld wat hij gaat zeggen. Maar in veel gevallen leidt het er wel toe, dat de toehoorders beter begrijpen waar de spreker het over heeft. Ze hebben als het ware al een idee van het geheel, een voorverstaan. Zo kan de spreker een tijd bezig zijn met een bepaald argument, wat op dat moment meervoudig te interpreteren lijkt. Maar de toehoorder weet, wat de intentie van het argument is. Het dient het onderliggend doel van de spreker.
Zo is het ook met de taak van de christen apologeet. Deze tracht haar verhaal zo te brengen dat de toehoorder begrijpt waarover ze spreekt. De toehoorder kan de afzonderlijke argumenten in het betoog in overweging nemen en beslissen of het al dan niet redelijk is de conclusies van de spreker te accepteren. Maar de toehoorder zal in veel gevallen verstrooid en onbegrijpelijk reageren, wanneer deze niet goed duidelijk voor ogen kan krijgen waar de spreker het over heeft.
Evangelisatie, maar is het ook waar..?
Die verstrooidheid en het onbegrip is een veelvoorkomende gebeurtenis bij het evangeliseren. De christen begint te praten, maar de niet christen heeft in veel gevallen geen idee waar deze het nu over heeft. Het voorverstaan ontbreekt. En wanneer deze een idee heeft, is hij het niet eens met de vanzelfsprekende conclusies die de christen heeft. Veel van de pogingen van de christenen berusten op het weergeven van hun ervaringen, maar een ervaring is in veel gevallen niet overtuigend. Mijn ervaring in de tijd dat ik het christendom nog een goede grap vond, was dat men erg vaak een beroep deed op de emoties of te wel het gevoel. Alleen het punt was, dat mijn verstand uiteindelijk besliste of die gevoelens noodzakelijk geïnterpreteerd moesten worden binnen een christelijk wereldbeeld. Dat was voor mij geenszins duidelijk, en met mij vonden vele miljoenen dat. Tot de dag kwam dat ik eens na ging denken over al die dingen. Ik ging zoeken naar argumenten en vond dat er veel bezwaren zijn tegen het christendom. Ik besloot de rechtbank binnen te stappen en de argumenten over en weer aan te horen. Sterker nog, ik werd zelf rechter en moest beoordelen of het christendom rationeel verantwoord is. Beter gezegd, ik zocht een antwoord op de vraag of God bestaat, en zo ja wie is Hij dan? Wij zijn op een of andere manier allemaal die rechter. De christen zal zich moeten kunnen verantwoorden over zijn geloof. De atheïst daarentegen ook.
En daar gaan al deze artikelen over op onze internet-site. De stichting Europese Apologetiek heeft als doel om in de Europese talen een steentje bij te dragen als advocaten in de strijd om de waarheid. Wie de rechtbank stukken wil inzien, is hierbij vrij om te lezen. De stichting voor Europese Apologetiek stelt zich niet verantwoordelijk voor de eventuele gevolgen van het lezen.
© Jacques van der Meer, Tilburg, augustus 1998
Aantal bezoekers sinds 8 sept. 1998:
UNIVERSI FINIS VERITAS!
Pagina Layout: Copyright ©
1998-1999 Stichting Europese Apologetiek
Pagina gemaakt op: 8 sept. 1998
Pagina bijgewerkt op: 23 februari 2002