De kruisgang van het Christendom

door

Robert Lemm

 

Samenvatting: een politiek incorrecte, intellectuele en historische beschrijving van de neergang van het christendom

 

Navigatietips:

Algemene disclaimer: zie onderaan

 

Overzicht:

Moeilijkheidsgraad :


Bibliografische gegevens

Robert Lemm. De kruisgang van het christendom. Soesterberg: Aspekt, 2000.
ISBN: 9075323794

Bestellen met Proxis

 


Recensie door Bruno Gedressac

Lemm is een Rooms-katholiek geleerde die gespecialiseerd is in de Spaanse literatuur. Met dit boek wil hij de neergang van het christendom beschrijven. Hoe is men van een volstrekt christelijke maatschappij tot het ontkerstende Europa-van-nu gekomen? Het gaat om een diagnose van het christendom. Zoals een arts de voortgang van een ziekte volgt, zo traceert Lemm de evolutie van het verval van het christendom, zowel binnen als buiten de Kerk, in de cultuur en de politiek. Vanuit een orthodox-christelijke perspectief kijkt hij naar wat er mis is gegaan, en vanuit dat perspectief valt hij vele moderne taboe’s aan, dingen die wij nu gewoon vinden, zoals de idealen van de Franse revolutie. Aan het einde stelt hij de slappe, defaitiste houding van het moderne christendom aan de kaak, en Roomse kerkleiders en theologen spaart hij niet. Vele mensen uit het verleden worden besproken; jammer genoeg bevat het boek geen index, dit is zeker een groot gebrek.

Het boek is heel mooi geschreven. Alleen is de taal soms (vooral in het begin) fel en provocerend, en dit bij politiek incorrecte ideeën! De handschoenen van Lemm zijn niet die van een diplomaat, maar echter van een bokser. Sommige mensen zullen genieten van Lemm’s stijl. Ik heb van genoten en soms moeten lachen of glimlachen. Hij schrijft met de pittige, vurige stijl van G. K. Chesterton en het zal geen toeval zijn dat Lemm’s boek met een citaat van Chesterton begint. Het is lang geleden dat ik zo’n stijl ben tegengekomen in een intellectueel boek. Van veel van Lemm’s ongegeneerde uitspraken heb ik gesmuld, maar als orthodox christen sta ik dan ook aan zijn kant. Andersom zal dit scherpzinnige boek in de mond van zijn tegenstanders een bittere, zo niet onverdraaglijke smaak hebben, dat hen tot walgen zal brengen.

Het boek begint met een artikel van de auteur, ‘Over de fabel van de vooruitgang’, dat verscheen in het Katholiek Nieuwsblad van 12 maart 1999 en aanleiding was tot vele reacties. Rechtstreeks een politiek incorrecte confrontatie. Lemm heeft het daarin over het moderne, oppervlakkige vooruitgangsgeloof dat hij in verband brengt met het deïsme en met Rousseau. Lemm valt dit geloof aan door te wijzen naar het postmodernisme en naar de ontelbare moorden en vervolgingen die begaan zijn in de naam van de Gelijkheid, zij het onder de vlag van het socialisme of andere ideologieën. Bovendien beschuldigt hij het huidige christendom van lafheid in het omgaan met de moderne ideologieën, en merkt hij op dat het christendom daarom steeds irrelevanter en kleiner wordt. Dit artikel is niet voorzien van enkele diplomatieke verdoezelingen en daarmee krijgt het boek een provocerend, schokkend begin. Het zal misschien vele moderne, gewone lezers direct afschrikken. Aan de andere kant zal het degenen die voor grote politieke incorrectheid niet terugdeinzen, meteen uit hun ‘intellectuele sluimer’ wakker schudden en hun belangstelling opwekken.

Er wordt zoveel in het boek aangeraakt dat ik niet helemaal kan bespreken. Dat komt omdat het onderwerp van het boek gigantisch groot is. Het verval van het christendom strekt zich uit over vele eeuwen en betreft tal van factoren. De kern van het boek lijkt te liggen bij de hoofstukken over Vico, Voltaire en Rousseau. Lemm contrasteert deze denkers met elkaar en volgt hun invloed. Vico vertegenwoordigt het conservatisme, en de twee andere de maatschappelijke utopieën met hun positieve beeld van de mens, alleen is Voltaire meer in de lijn van het liberalisme en Rousseau meer in de lijn van het socialisme en de verheerlijking van de natuur. Lemm schrijft vanuit een kritisch, conservatief standpunt, alleen niet het Angelsaksische, liberale, calvinistische conservatisme. Hij staat echter achter het klassieke katholieke conservatisme, wat nauwelijks voorkomt in Nederland : dit maakt zijn kritiek juist interessant, tenminste voor conservatieven.

In het algemeen vind ik dat wat Lemm schrijft soms overdreven is. Maar het lijkt me duidelijk dat, om zo’n groot onderwerp in weinig bladzijden te behandelen (158 blz.), men niet meer dan een schets kan maken waar talloze nuances moeten uitvallen. Bovendien denk ik dat dit verscherpt wordt door Lemm’s provocerende stijl. Mijn indruk is dat hij iemand is die trilt van strijdlust en met opzet verdoezelingen en nuances opzij zet om de confrontatie groter te maken, om de orthodoxe christenen uit hun lethargie en onbenulligheid wakker te schudden. Hij wil dat bij christenen de ogen geopend worden en dat zij in verzet zullen komen. En daarvoor gebruikt hij de shock-therapie. Misschien is dat noodzakelijk, aangezien alle oproepen op bijna niets uitlopen. Als dit wel Lemm’s bedoeling is, dan vind ik dat hij dat misschien beter eerst had moeten verduidelijken in een ‘Woord vooraf’. Maar aan de andere kant had dit wellicht zijn aanpak verdoezeld, en misschien wil hij dat juist niet?

Iedereen zal wat (en zelfs veel) in dit boek vinden, waarmee hij het niet mee eens is. Ik heb punten waarvan ik denk dat Lemm zich vergist heeft. Dat het boek dun is heeft het voordeel dat men het snel lezen kan, maar aan de andere kant is er dan te weinig ruimte voor een verdediging van zijn tegendraadse punten. Het zal liberale theologen en kerkleden, conformisten en aanhangers van politieke correctheid niet aanspreken. Het zou me niets verbazen als sommige, na een paar pagina’s te hebben gelezen, vol woede dit vurige boek in de prullenbak weggooien! Een bijzonder probleem voor mij is dat Lemm niet teruggrijpt naar de Middeleeuwen, waar de wortels van de scheiding tussen christendom en wetenschap liggen, met de komst van het nominalisme. Dat kan Lemm niet doen in dit boek, omdat hij later begint, namelijk met de "Renaissance" en de Moderniteit.

Hoe zit het met Lemm’s opvattingen? Ik vind dat hij toch meestal goede en waardevolle inzichten heeft. Lemm gaat recht op zijn doel af. Het boek zal waarschijnlijk nuttig zijn voor orthodoxe christenen die snel willen inzien wat er fout gaat met het christendom. Ze zullen snel belangrijke inzichten kunnen verzamelen over de kerk en de wereld en zich daarna beter kunnen oriënteren en foute ontwikkelingen kunnen onderscheiden.

In deze duistere tijden van politieke correctheid horen we nauwelijks kritiek op bepaalde ideeën en moeten we ze klakkeloos aanvaarden Het komt zelden voor dat een auteur het lef heeft regelrecht tegen de stroom, tegen de tijdgeest in te gaan. Zulke provocerende boeken, waarin moderne taboes worden aangeroerd, lijken me hard nodig voor onze tijd. Ik kan dus Lemm’s boek aanbevelen als een moedig en verrijkend boek voor christenen en andere conservatieven die belangstelling hebben voor kritische standpunten. In ieder geval zal dit boek christenen niet onverschillig laten, maar tot een keus aanzetten: Ga je mee met de tijdgeest, of ga je in verzet tegen de moderne taboe’s?

 

 


Aantal bezoekers sinds 6 mei 2001:

 


UNIVERSI FINIS VERITAS!

 

Pagina Layout: Copyright © 1998-2001 Stichting Europese Apologetiek
Pagina gepubliceerd op: 6 mei 2001
Pagina bijgewerkt op: 17 juli 2001

Algemene disclaimer: 
Het is de bedoeling van de stichting Europese Apologetiek (verder aangeduid met: "de stichting") om wetenschap en onderzoek te bevorderen. Het is geenszins de bedoeling van de stichting of van de evtl. auteurs van artikelen om mensen te kwetsen of hen een slechte naam te geven, maar integendeel te helpen qua rationele inzichten en te waarschuwen voor mogelijke gevaren, zoals sekten en andere dubieuze bewegingen. De inhoud van de artikelen, recensies, enz. vertegenwoordigt de mening van de auteurs en niet per se van de stichting. 
M.b.t. het toeschrijven van sommige (bijv. sektarische, onethische, irrationele, bijgelovige, occulte, enz.)  eigenschappen aan bepaalde groepen, stromingen of individuen op webpages van deze site: het gaat hier alleen om meningen en niet om stellingen van juridische kracht; er wordt alleen aangegeven dat er mogelijkheid is voor het toewijzen van die eigenschap(pen) aan de genoemde groepen. Dit geldt ook voor de keuze van links naar andere sites, of links naar offsite artikelen. 
Hiermee bent u, bezoeker van deze site, erop attent gemaakt dat de pagina's en de links op deze site, u kunnen confronteren met kritische meningen. Het is geheel uw eigen verantwoording als u ervoor kiest om verder te gaan kijken en de stichting stelt zich hiervoor niet aansprakelijk.