Wordt het christendom progressief?

door

Jacques van der Meer

Samenvatting : Decennialang werd de scheidslijn tussen vooruitstrevend of bekrompen zijn bepaald door het feit of je affiniteit had met het christendom. Het lijkt erop dat een kentering gaande is nu in het buitenland tal van politici zich beroepen op het christendom. Of wordt hier toch te vroeg gejuicht?

Moeilijkheid :

Navigatietips:

als u tot deze pagina toegang kreeg vanaf onze Nederlandse site, dan is deze pagina geopend in een nieuwe window en het vorige window zou zich er nog achter moeten bevinden
als u tot deze pagina toegang kreeg via een link van buitenaf (bijv. via een zoekmachine), dan kunt u hier de Nederlandse homepage van de stichting vinden
u kunt deze pagina saven op uw harddisk of op een diskette via het menu "Bestand - Opslaan" van uw browser

Algemene disclaimer: zie onderaan

Decennialang werd de scheidslijn tussen vooruitstrevend of bekrompen zijn bepaald door het feit of je affiniteit had met het christendom. Het lijkt erop dat een kentering gaande is nu in het buitenland tal van politici zich beroepen op het christendom. Of wordt hier toch te vroeg gejuicht?

Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) kwam onlangs met harde feiten: de ontkerkelijking blijft in volle gang doorgaan in Nederland. Haar rapport over de secularisatie in de jaren negentig is duidelijk. Het aantal mensen dat zich christelijk noemt en zondags ter kerke gaat, is afgenomen van van 33 procent in 1991 naar 22 procent in 2000. Deze trend lijkt in de westerse cultuur een algemene te zijn. Waarom dan toch de titel boven dit artikel: Wordt het christendom progressief?

Met verbazing valt te constateren dat op het internationale politieke vlak tal van vooraandstaande politici zich de laatste tijd graag met het christendom verbonden zien. Onlangs mocht de immer goedlachse Britse premier Tony Blair naar aanleiding van een Labour-conferentie in Brighton schrijven, dat het socialisme de meeste affiniteit heeft met het christendom. Nu was het al langer bekend dat de socialistische profeet van "de Derde Weg" met regelmaat teksten van de apostel Paulus rondstrooit en de ene na de andere one-liner uit zijn gladgestreken colbert schudt, waar mening reformatorisch dominee maar bleekjes bij afsteekt. Blijkbaar was dit kwistige geslinger met bijbelteksten nog niet voldoende, en bij wijze van ultieme bevestiging injecteerde hij in twee zinsneden, het gehele christelijke erfgoed keurig in het vatenstelsel van het socialistische gestel. Waar zijn ogenschijnlijk moegestreden en verwaterde rode broeder Wim Kok nauwelijks zijn ogen opendoet bij een toespraak, schrikt Tony Blair er niet voor terug om ideologisch gezien nog maar eens een keer de messen te slijpen. De tegenstanders lieten dit niet op zich zitten. Een gehuil steeg op in het conservatieve kamp. Als door een adder gebeten reageerde een voormalig Torrie minister op de uitspraken van Tony Blair. Met een heuse verwijzing naar de gelijkenis van de Barmhartige Samaritaan stelde de voormalige minister van Binnenlandse zaken dat deze ruimhartige en solidaire samaritaan eerst centjes moest hebben wilde hij optimaal het slachtoffer kunnen helpen. Met andere woorden: niet het socialisme, maar het kapitalisme heeft het meeste recht om zich christelijk te mogen noemen.

Wie had dit ooit gedacht? Was het christendom decennialang een groot taboe voor iedereen die enigszins meende vrijheid en vooruitgang te willen bevorderen. Vandaag de dag vechten ze elkaar de tent uit over de vraag wie zich werkelijk christelijk mag noemen. Met een knippering van de ogen zijn de culturele wissels omgezet. Het is blijkbaar beledigend iemand de titel "christelijk" te onthouden.

Engeland is geen uitzondering. Wie de moeite nam de Amerikaanse presidentsverkiezingen te volgen, ziet ook daar tussen de bedrijven door een heuse strijd om de christelijke titel. Hier waren we al enige tijd gewend geraakt aan de reli-Clinton. Deze laat zich niet alleen graag kennen als de viriele president die bij tijd en wijle buiten de deur snoept. Met hetzelfde gemak laat hij zich biddend filmen. En enige tijd geleden sprak hij op een Willow-Creek conferentie zulke mooie woorden dat zelfs de EO zou gaan overwegen hem een eigen "prime-time" programma te geven. George Bush jr liet onlangs bij Oprah Winfrey uit zijn mond vallen dat het bestaan van God de meest zekere overtuiging in zijn leven was. Jezus blijkt voor Bush trouwens ook de meest inspirerende filosoof. Zijn democratische tegenstander Al Gore liet het er niet bij zitten. Bij elke beslissing zou hij zich laten leiden door de wollige slogan "What would Jesus Do" (WWJD). En zo beet de dooie Gore van zich af. Ook zijn running-mate Joe Lieberman kan er wat van. Deze als orthodox bekend staande Jood begon vanaf het begin af aan al uit het Oude Testament te citeren, nadat hij eerst de Hollywood industrie een veeg uit de pan gaf, met haar immorele producties boordevol seks en geweld. Je staat te klapperen met je oren. Moralisme en religiousiteit worden een teken van progressiviteit? Nu schreeuwt men in de VS meestal te pas en te onpas met God, en wijst men graag op haar uitverkoren status als natie in de wereld. Toch begint met zich ook daar achter de oren te krabben. De grote nadruk op de joods-christelijke levensovertuiging heeft nog niet eerder een zo prominente rol gespeeld in de strijdperk om de macht.

Wat betekent dit allemaal? Het lijkt erop dat de Engelsen en de Amerikanen met hun veelvuldig beroep op het christendom iniedergeval de vanzelfsprekendheid hiervan zijn kwijt geraakt. Plots lijkt het christendom het modewoord te zijn voor alles wat fatsoenlijk, liefdevol en rechtvaardig is. Jarenlang werden de waarden en de hoop van het christendom door ideologische oogkleppen naar het rijk der fabelen verwezen. De mens zou door zijn eigen mondigheid zich bevrijden van het godsdienstige juk, wat als donkere sluier het ware gezicht van de menselijke toekomst vol geluk verhulde. Het wegnemen van deze vermeende sluier heeft ertoe geleid dat onze westerse cultuur in een morele en sociale crisis geraakte. De mens werd in het geheel niet bevrijd toen men het christendom van zich af probeerde te werpen. De waarde van de mens is gereduceerd tot een kwantitatief principe, waarbij nut en mogelijke overlast voor zijn naaste de morele uitgangspunten zijn. Een reductie die de mens en zijn waardigheid uitgehold heeft. Nu het jasje van het antropocentrische mensbeeld tot op de draad versleten is, verlangen sommigen weer terug naar de waarden en de hoop van het christendom om hun gezicht een betrouwbaar uiterlijk te geven. De verwerping van het christendom, bleek impliciet ook een verwerping van de mens. Waarden die nog hoog staan in onze cultuur hebben geen enkele zekerheid zonder de overtuiging dat de mens meer is dan een klomp materie. De systematische ontkenning van zijn spirituele dimensie waarbij hij als persoon waarde heeft, omdat hij geschapen is naar het beeld en de gelijkenis van de Persoon, kan tot niets anders leiden dan een degradatie van mens zijn. Nu alle ideologische troeven zijn uitgespeeld en de door harde realiteit achterhaald, zijn er tal van politici en denkers die stiekem weer durven te kijken naar het christendom.

Het is nog maar de vraag of dit gekokketeer met het christendom een vrijage van blijvende aard is. Het boven elkaar uit geschreeuw in de politieke arena gaat voorlopig niet verder dan een politiek-correcte distillatie van een aantal multi-interpretabele bijbelteksten. Het mooie betoog van Blair over de relatie tussen christendom en socialisme vindt weinig weerklank in de morele koers die Labour volgt in haar regeringsprogramma. En ook de Amerikaanse kandidaten hebben een kameolonachtige verschijning wat betreft hun relatie met het christendom. Wanneer politici zich gaan beroepen op religie in hun ideologische koers is extra waakzaamheid geboden. Meer dan eens heeft de geschiedenis aangetoond dat het leidde tot een ondergeschikt maken van religie als middel voor politieke doeleinden, waarbij het tijdelijke nut voorrang had op het principe. Anderzijds kan religie ook verlammend werken op politiek, omdat ze gemakkelijk tot een zuiver moraliserende houding leidt. Het bewandelen van het juiste midden in deze zaken is een kwestie van het practische intellect, waarbij vooruitziendheid de beste leidraad is. Of het christendom een periode ingaat waarbij ze het etiket "progressief" opgeplakt gaat krijgen weet ik niet Tot die tijd hanteer adviseer ik de aloude stelregel: "eerst zien dan geloven".

Zie ook de aanverwante artikelen.

De moeilijkheden met het conservatisme
Jacques van der Meer

Conservatisme: een goed middel met bijwerkingen
Jacques van der Meer

Aantal bezoekers sinds 3 dec. 2000:

UNIVERSI FINIS VERITAS!

Algemene disclaimer:
Het is de bedoeling van de stichting Europese Apologetiek (verder aangeduid met: "de stichting") om wetenschap en onderzoek te bevorderen. Het is geenszins de bedoeling van de stichting of van de evtl. auteurs van artikelen om mensen te kwetsen of hen een slechte naam te geven, maar integendeel te helpen qua rationele inzichten en te waarschuwen voor mogelijke gevaren, zoals sekten en andere dubieuze bewegingen. De inhoud van de artikelen, recensies, enz. vertegenwoordigt de mening van de auteurs en niet per se van de stichting.
M.b.t. het toeschrijven van sommige (bijv. sektarische, onethische, irrationele, bijgelovige, occulte, enz.) eigenschappen aan bepaalde groepen, stromingen of individuen op webpages van deze site: het gaat hier alleen om meningen en niet om stellingen van juridische kracht; er wordt alleen aangegeven dat er mogelijkheid is voor het toewijzen van die eigenschap(pen) aan de genoemde groepen. Dit geldt ook voor de keuze van links naar andere sites, of links naar offsite artikelen.
Hiermee bent u, bezoeker van deze site, erop attent gemaakt dat de pagina's en de links op deze site, u kunnen confronteren met kritische meningen. Het is geheel uw eigen verantwoording als u ervoor kiest om verder te gaan kijken en de stichting stelt zich hiervoor niet aansprakelijk.